Współcześni uczniowie narażeni są na szereg zagrożeń wynikających z ciągłej obecności w sieci. Jak Podaje Małgorzata Łoskot, pedagog specjalny i socjoterapeuta, wraz z wiekiem rośnie stopień wzajemnych relacji dzieci i młodzieży z nowymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. Cyberprzestrzeń jest dla podopiecznych niezwykle interesująca, a zarazem niebezpieczna, pełna pułapek i zagrożeń. Pionierem badań nad możliwością pojawienia się zjawiska uzależnienia od internetu jest Ivan K. Goldberg. Obserwacje doktora psychiatrii z Uniwersytetu Columbia zapoczątkowały dyskusję na temat wpływu nowych mediów na zdrowie psychiczne człowieka.
Niska samoocena dziecka jako objaw przeżywanych przez niego trudności
Współcześni badacze nie mają wątpliwości, że nadmierna aktywność podopiecznych w sieci prowadzi do spadku samooceny dziecka, izolacji społecznej, drastycznych zmian zachowania ucznia oraz pogorszenia relacji z rodziną i przyjaciółmi. Joanna Flis, psychoterapeuta uzależnień i współuzależnienia, podkreśla, że nowe zjawiska obserwowane w internecie oraz problemy, z jakimi zgłaszają się pacjenci do gabinetu psychoterapeuty, wskazują na znaczący wpływ cyberprzestrzeni na jakość relacji interpersonalnych. Rolą pedagogów, psychologów i nauczycieli jest więc uczenie młodych ludzi mądrego i kulturalnego poruszania się w przestrzeni wirtualnej oraz obserwowanie zachowania ucznia, które może oznaczać uzależnienie dziecka od internetu. W przypadku dostrzeżenia pierwszych symptomów zaburzeń zachowania konieczna będzie organizacja pracy indywidualnej z dzieckiem, mająca na celu kształtowanie umiejętności komunikacji w zespole klasowym, wsparcie zdolności krytycznego myślenia i zwiększenie samooceny dziecka.
W jaki sposób objawia się uzależnienie dziecka od internetu?
Andrzej Augustynek, psycholog kliniczny, psychoterapeuta i nauczyciel akademicki, zwraca uwagę na różnorodność zjawiska, jakim jest uzależnienie od sieci. Jego zdaniem zachowanie ucznia uzależnionego można pogrupować w kilka podstawowych jednostek, które również mogą występować łącznie. Przyczynę zaburzeń zachowania ekspert upatruje w fakcie, że internauci uzależniają się od treści zdobywanej dzięki wirtualnej sieci. Andrzej Augustynek wśród uzależniających treści wymienia m.in. pornografię, gry online, hazard, gromadzenie informacji, muzykę, filmy, zdjęcia, oprogramowanie, pocztę i fora dyskusyjne. Spostrzeżenia badacza wskazują na konieczność organizacji pracy indywidualnej z dzieckiem wykazującym objawy siecioholizmu i dostosowanie odziaływań terapeutycznych do specyfiki zaburzenia.
Choć uzależnienie dziecka od internetu nie jest sklasyfikowane w podręcznikach diagnostycznych ani podporządkowane do konkretnej grupy zaburzeń przez Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, terapeuci określają ten problem mianem zaburzonego zachowania związanego z wykorzystywaniem internetu o cechach psychicznego i behawioralnego uzależnienia. Mimo iż prowadzone są badania mające na celu przybliżenie specyfiki objawów wskazujących na destrukcyjny charakter nadmiernej aktywności w internecie, kategoryzacja diagnostyczna jest bardzo trudna, głównie za sprawą różnorodności e-uzależnień. Joanna Flis podkreśla, że wiedza naukowa na temat nowego rodzaju zaburzenia, jakim jest uzależnienie dziecka od internetu, jest wciąż niewystarczająca.
Pomysły na lekcje wychowawcze mające na celu kształtowanie samooceny dziecka oraz naukę krytycznego myślenia i efektywnej komunikacji w zespole
Kwestia bezpieczeństwa podopiecznych w cyberprzestrzeni jest ważnym elementem szkolnego programu wychowawczo-profilaktycznego, który powinien być realizowany w ramach zajęć obowiązkowych oraz w formie pracy indywidualnej z dzieckiem. Małgorzata Łoskot proponuje, by pomysły na lekcje wychowawcze mające na celu wprowadzenie uczniów w tematykę internetowego bezpieczeństwa wzbogacić o naukę krytycznego myślenia i weryfikowania informacji znalezionych w sieci. W przypadku uczniów, u których zaburzenia zachowania spowodowały pogorszenie funkcjonowania na płaszczyźnie społecznej, równie istotne jest wsparcie umiejętności komunikacji w zespole. Pomysły na lekcje wychowawcze dotyczące cyberbezpieczeństwa powinny też uwzględniać rozmowy o budowaniu własnego wizerunku online i strategiach reagowania na kryzysowe sytuacje.
Skuteczna komunikacja w zespole, kreatywność, krytyczne myślenie – w jaki sposób pedagog może wzmacniać te umiejętności poprzez pomysły na lekcje wychowawcze z wykorzystaniem nowych technologii?
Zachęcamy Państwa do udziału w XIV Ogólnopolskim Kongresie dla Pedagogów i Psychologów Szkolnych, który odbędzie się 10 października 2019 roku w Warszawie. Podczas wydarzenia zaprezentowane zostaną pomysły na lekcje wychowawcze z wykorzystaniem nowych technologii (gier, pokojów zagadek, interaktywnych quizów) oraz propozycje, jak rozwijać krytyczne myślenie, kreatywność i komunikację w zespole klasowym. Prelegenci przedstawią ryzykowne zachowanie ucznia w sieci jako objaw przeżywanych przez niego trudności oraz przekażą praktyczne wskazówki do rozpoznania przyczyn i objawów uzależnienia dziecka od internetu i do pracy indywidualnej z dzieckiem. Uczestnicy wydarzenia dowiedzą się, jak wzmacniać samoocenę dziecka i zapewnić mu bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni.